สนข. สรุปผลร่างแผนแม่บทพัฒนา TOD รอบสถานีรถไฟทั่วประเทศ หลังสำรวจพบ 177 สถานีที่มีศักยภาพ เดินหน้าฟังเสียงนักลงทุน หวังดึงร่วมพัฒนาพื้นที่รอบสถานีควบคู่กับการพัฒนาระบบราง
เมื่อวันนี้ (25 กันยายน 2563) เวลา 13.30 น. ณ ห้องเวิลด์ บอลรูม ชั้น 23โรงแรม เซ็นทารา แกรนด์ แอท เซ็นทรัลเวิลด์ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร นางวิไลรัตน์ ศิริโสภณศิลป์ รองผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.)ให้เกียรติเป็นประธานเปิดการสัมมนาผู้ลงทุน (Market Sounding) สัมมนาสรุปผลโครงการในพื้นที่กรุงเทพมหานคร โครงการศึกษาพัฒนาเมืองกับระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคม “TOD คมนาคมสร้างเมือง เมืองสร้างสุข สุขสร้างได้” โดยมีนายปัญญา ชูพานิช รองผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร นายเริงศักดิ์ ทองสม ผู้อำนวยการกองพัฒนาระบบการขนส่งและจราจร กล่าวรายงาน ผู้แทนจากหน่วยงานภาครัฐ ภาคธุรกิจ กลุ่มอสังหาริมทรัพย์ กลุ่มธนาคาร กลุ่มนักลงทุน สมาคมการค้า เข้าร่วมการสัมมนาฯ
นายปัญญา ชูพานิช รองผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร กล่าวว่า ที่ผ่านมารัฐบาลได้เดินหน้าลงทุนพัฒนาระบบรางให้เป็นระบบหลักด้านคมนาคมขนส่งของประเทศทั้งรถไฟทางคู่และรถไฟความเร็วสูงเพื่อเพิ่มความสะดวก รวดเร็ว และความปลอดภัยในการเดินทางและขนส่งสินค้า รวมทั้งลดต้นทุนโลจิสติกส์ของประเทศ โดยมีแผนการใช้งบประมาณ 2.7 ล้านล้านบาท ในระยะ 20 ปี เน้นให้มีการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานอย่างเต็มศักยภาพและเกิดความคุ้มค่าสูงสุด กระทรวงคมนาคม โดยสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.)ได้นำแนวคิดการพัฒนา TOD มาดำเนินการควบคู่กับการพัฒนาระบบราง เพื่อให้เกิดความคุ้มค่า จากการเพิ่มจำนวนผู้โดยสารเข้าสู่ระบบรางมากยิ่งขึ้น โดยดำเนินการจัดทำ “แผนแม่บทการพัฒนาเมืองกับระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่ง TOD” ขึ้น เพื่อให้เกิดการแปลงแผนไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม
ทั้งนี้ ผลจากการสำรวจและศึกษาพื้นที่ที่มีศักยภาพสามารถนำมาพัฒนาเป็น TOD ได้จำนวน 177 สถานี ในภูมิภาคต่างๆ ทั่วประเทศ ซึ่งสามารถแบ่งประเภทและขนาด TOD เป็น 5 ประเภท ได้แก่
- ศูนย์ภูมิภาค (Regional Center: RC) เป็นสถานีที่ตั้งอยู่ในศูนย์กลางเมืองหลักของแต่ละภูมิภาค
ซึ่งเป็นศูนย์เปลี่ยนถ่ายคมนาคมขนส่งผู้โดยสารขนาดใหญ่ที่สุด จำนวน 6 แห่ง
- ศูนย์กลางเมือง (Urban Center: UC) เป็นสถานีที่ตั้งอยู่ในศูนย์กลางของจังหวัด ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ชุมชนเมือง ซึ่งเป็นศูนย์กลางการเปลี่ยนถ่ายการเดินทางระดับจังหวัด ขนาดพื้นที่ของการพัฒนาขึ้นอยู่กับขนาดของเศรษฐกิจของจังหวัดนั้นๆ จำนวน 49 แห่ง
- ศูนย์เมืองใหม่ (New Town: NT) เป็นการพัฒนา TOD บริเวณโดยรอบสถานีที่เกิดขึ้นใหม่ตามสายทางรถไฟที่มีการก่อสร้างเพิ่มเติม ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ที่ยังไม่มีการพัฒนาเป็นเมือง จำนวน 20 แห่ง
- ศูนย์ชุมชน (Neighborhood Center: NC) เป็นการพัฒนา TOD บริเวณโดยรอบสถานีที่เป็นจุดเปลี่ยนถ่าย ศูนย์กลางชุมชนระดับอำเภอเป็นส่วนใหญ่ มีทั้งพื้นที่ที่มีชุมชน และพื้นที่ที่ยังไม่มีการพัฒนามากนัก มีขนาดเล็ก การพัฒนาไม่ซับซ้อน จำนวน 84 แห่ง
- ศูนย์แบบพิเศษ (Special Use: SU) เป็นสถานีที่เป็นศูนย์กลางการเปลี่ยนถ่ายการเดินทางในบริเวณที่มีโครงการพัฒนาพื้นที่พิเศษ จำนวน 18 แห่ง แบ่งเป็น 4 ประเภทย่อย ได้แก่ เมืองชายแดน เมืองการบิน เมืองท่องเที่ยว และ เมืองการศึกษา เป็นต้น
จาก 177 สถานี ที่มีศักยภาพทั่วประเทศ ได้มีการคัดเลือกเมืองต้นแบบในการพัฒนา TOD 3 เมือง ได้แก่ สถานีรถไฟขอนแก่น สถานีรถไฟพัทยา และสถานีรถไฟอยุธยา โดยสถานีรถไฟขอนแก่น จัดอยู่ในประเภท TOD ศูนย์ภูมิภาค (Regional Center: RC) ของกลุ่มแนวเส้นทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ สถานีรถไฟอยุธยา จัดอยู่ในประเภท TOD ศูนย์กลางเมือง (Urban Center: UC) จากกลุ่มแนวเส้นทางรถไฟสายเหนือ และสถานีรถไฟพัทยา จัดอยู่ในประเภท TOD ศูนย์ภูมิภาค (Regional Center: RC) จากกลุ่มแนวเส้นทางรถไฟสายตะวันออก
ด้านนางวิไลรัตน์ ศิริโสภณศิลป์ รองผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร เปิดเผยว่า การพัฒนา TOD ไม่สามารถประสบความสำเร็จได้หากภาครัฐผลักดันเพียงฝ่ายเดียว แต่ความสำเร็จของการพัฒนาจะต้องเกิดจากการมีส่วนร่วมของท้องถิ่น ภาคเอกชน และภาคประชาชน ซึ่งมีบทบาทหน้าที่และมีอำนาจในการริเริ่ม ร่วมตัดสินใจและร่วมผลักดันในการพัฒนา TOD ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อท้องถิ่น กระทรวงคมนาคม โดยสำนักงานโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) ได้ให้ความสำคัญและเน้นบทบาทความร่วมมือของท้องถิ่น โดยกำหนดยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนา TOD 7 ประการ ดังนี้
- กำหนดให้ TOD บรรจุอยู่ในผังการพัฒนาประเทศในทุกระดับ ทั้งผังนโยบายระดับชาติ ผังนโยบายระดับภาค ผังนโยบายระดับจังหวัด ผังเมืองรวมหรือผังเมืองเฉพาะ รวมถึงผังนโยบายในพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก (EEC) ผังนโยบายเขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษชายแดน ทั้งนี้ ได้กำหนดให้พื้นที่เป้าหมาย TOD บรรจุไว้ในแผนยุทธศาสตร์ของการรถไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งเป็นหน่วยงานหลักในการขับเคลื่อนการพัฒนาระบบรางของประเทศด้วย
- รวบรวมที่ดินขนาดใหญ่และต่อเนื่องกับพื้นที่สถานีรถไฟเป้าหมายเพื่อการพัฒนา TOD อย่างเป็นเอกภาพ โดยมุ่งเน้นความร่วมมือจากภาคประชาชนและมุ่งเน้นประโยชน์ส่วนรวม เช่น การจัดรูปที่ดิน การรวบรวมที่ดินโดยสมัครใจ การใช้ที่สาธารณประโยชน์ที่หมดสภาพ หรือพลเมืองเลิกใช้ประโยชน์ร่วมกัน รวมถึงนำที่ราชพัสดุของรัฐมาพัฒนา
- กำหนดใช้มาตรการทางผังเมืองเชิงสร้างสรรค์ที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและความเหมาะสมของพื้นที่ เช่น การกำหนด FAR และให้ค่า FAR Bonus เพื่อแลกกับพื้นที่สีเขียวและพื้นที่เพื่อสาธารณประโยชน์ รวมถึงการกำหนดมาตรการควบคุมอาคาร ให้เป็นองค์ประกอบของเมืองหรือชุมชนน่าอยู่ ที่จะส่งเสริมคุณภาพชีวิตของประชาชน
- จัดตั้งองค์กรขับเคลื่อน TOD ในทุกระดับ จากระดับรัฐบาลสู่ระดับท้องถิ่น เพื่อบูรณาการความร่วมมือและสร้างเอกภาพในการบริหารจัดการหน่วยงานทุกกระทรวง กรม และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย
* คณะกรรมการนโยบาย TOD ที่มีนายกรัฐมนตรีหรือรองนายกรัฐมนตรีที่ได้รับมอบหมายเป็นประธานเพื่อความคล่องตัวในการสั่งการ
* องค์กรขับเคลื่อน ประสาน และส่งเสริมการพัฒนา TOD ในระดับชาติ
*องค์กรขับเคลื่อน TOD ในระดับท้องถิ่น
- สร้างแรงจูงใจให้กับภาคเอกชนซึ่งเป็นกำลังหลักในการพัฒนา ด้วยการกำหนดนโยบายและมาตรการส่งเสริมการลงทุนในกิจการต่างๆ เช่น สิทธิและประโยชน์ด้านภาษี รวมถึงการจัดหาแหล่งทุนอัตราดอกเบี้ยต่ำ และการผ่อนชำระในระยะยาว จากสถาบันการเงินต่างๆ เป็นต้น
- พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทั้งภายในและภายนอกสถานี เพื่ออำนวยความสะดวกในการเข้าถึงระบบราง เช่น ถนนสายหลัก ถนนสายรอง ทางเดิน ทางรถจักรยาน รวมถึงโครงสร้างพื้นฐานภายนอกสถานีที่เอื้อต่อการเชื่อมต่อระหว่างสถานีกับย่านพาณิชยกรรม ย่านที่อยู่อาศัย และบริการสาธารณะต่างๆ เช่น รถโดยสารประจำทาง รถรับจ้างโดยสารสาธารณะ ขนส่งมวลชนสาธารณะระบบรางเบา หรือขนส่งมวลชนอื่น ที่จะเชื่อมโยงการเดินทางจากใจกลางเมืองสู่พื้นที่รอบนอก
- จัดให้มีกฎหมายรองรับ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการบริหารจัดการพัฒนา TOD ทั้งระบบ โดยการประยุกต์ใช้กฎหมายที่มีอยู่ให้สามารถดำเนินการพัฒนาได้อย่างรวดเร็วในระยะสั้น การปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้อง รวมไปถึงการพัฒนากฎหมาย TOD ขึ้นใหม่ เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนา TOD ด้วยวิธีการที่สร้างสรรค์จากการมีส่วนร่วมของประชาชน และเพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างครอบคลุมต่อส่วนรวมมากที่สุดในระยะยาว
ทั้งนี้ ภายในงานสัมมนาฯ ดังกล่าวยังได้นำเสนอความคืบหน้าผลการศึกษาพัฒนาในด้านต่างๆ เช่น ร่างแผนแม่บทการพัฒนาเมืองกับระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่งของโครงการฯ หรือแผนแม่บท TOD ประเทศไทย 177 แห่ง และพื้นที่ต้นแบบการพัฒนา TOD 3 แห่ง ได้แก่ สถานีรถไฟขอนแก่น สถานีรถไฟพัทยา และสถานีรถไฟอยุธยา ยุทธศาสตร์ของโครงการด้านอสังหาริมทรัพย์ ด้านกฎหมาย ด้านการเงินการลงทุนพร้อมรายละเอียดต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น
ภายหลังการสัมมนาฯ ครั้งนี้ สนข. จะรวบรวมข้อคิดเห็น ข้อเสนอแนะจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง นำมาใช้ประกอบการจัดทำแผนแม่บทการพัฒนาเมืองกับระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่ง (Master Plan) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครงการศึกษาพัฒนาเมืองกับระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่ง เพื่อให้การศึกษามีความครอบคลุมในทุกมิติและสามารถแปลงไปสู่การปฏิบัติได้อย่างเป็นรูปธรรมต่อไปทั้งนี้ สามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ www.thailandtod.com
